Τα θέματα που
αναφέρονται στο κράτος πρόνοιας βρίσκονταν και συνεχίζουν να βρίσκονται στην
επικαιρότητα , όχι όμως λόγω της ανάπτυξης κάτι που συνέβη κατά την πρώτη
μεταπολεμική περίοδο όπου ήταν και η εποχή συγκρότησή τους , αλλά εξαιτίας της
κρίσης . Η μεγάλη ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας τοποθετείται κατά την πρώτη
μεταπολεμική περίοδο όπου αποτέλεσε συστατικό στοιχείο ανάπτυξης του φορντισμού
κυρίως στις βιομηχανικές χώρες. Η περίοδος εκείνη χαρακτηρίζονταν από
υποκατανάλωση στις παραγωγικές μονάδες και στις οικονομικές. Εμφανίστηκε λοιπόν
η ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις ανθρωπιστικές και ηθικές αξίες
προκειμένου να επιτευχθεί αργότερα η οικονομική ανάπτυξη.
Η πολιτική ιστορία
του κράτους πρόνοιας είναι η ιστορία μιας προσπάθειας συμβιβασμού των
απαιτήσεων στο χώρο της κοινωνικής αναπαραγωγής με τις απαιτήσεις της
καπιταλιστικής κοινωνίας. Οι συνθήκες
ανάπτυξης του κράτους πρόνοιας διαφοροποιούνται
από μια έντονη αναπτυξιακά περίοδο
και χαρακτηρίζονται από μια εποχή
όπου οξύνονται οι κοινωνικοί διαχωρισμοί
και οι αντιθέσεις. Έτσι έχουμε φτάσει στο σημείο το κράτος πρόνοιας να μετατρέπεται από στόχος και μοχλός ανάπτυξης σε μια διαμάχη με
συνεχείς περικοπές των δημόσιων
πόρων και την μη προνομιακή εξασφάλιση των υπηρεσιών. Για αυτό το λόγο η οικονομική
και κοινωνική κρίση εκφράζεται στο κοινωνικό κράτος. Το ρευστό και ευμετάβλητο
περιβάλλον που επικρατεί παρέχει προκλήσεις όσον αφορά την κοινωνική
κινητικότητα , τις πολιτισμικές αλλαγές
και την οικονομική μεγέθυνση ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τον κοινωνικό
αποκλεισμό και την κοινωνική ανασφάλεια. Στην Ελλάδα ο προβληματικός χαρακτήρας
του κράτους πρόνοιας συνδέεται με τις πελατειακές σχέσεις και
εξυπηρετήσεις αλλά και με τον υποτυπώδη
σχεδιασμό πολιτικών για την κάλυψη των
κοινωνικών αναγκών και τις περιορισμένες πηγές χρηματοδότησης μέσω της φορολογίας
. Οι νέες αυτές μορφές έχουν οδηγήσει τους κοινωνικούς σχεδιαστές και
προγραμματιστές σε επαναπροσδιορισμό των
βασικών κατευθύνσεων κοινωνικής πολιτικής. Οι κατευθύνσεις αυτές εστιάζονται
στην αναδιαμόρφωση του κοινωνικού κράτους
και στις καθολικές παροχές
υπηρεσιών , στο πέρασμα από τις επιδοματικές στις αναδιανεμητικές
πρακτικές του κράτους πρόνοιας , στις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης , στην
ενίσχυση του αποκεντρωμένου κοινωνικού κράτους με την συμμετοχή όλων των
πολιτών και στον περιορισμό του κρατικού
παρεμβατισμού. Είναι ανάγκη λοιπόν να δημιουργηθεί ένα δίκτυο κοινωνικής
προστασίας σε τοπικό επίπεδο για την
αντιμετώπιση των προβλημάτων . Συγκεκριμένα, να υπάρξει συνεργασία των
Υπηρεσιών Κοινωνικής Πρόνοιας με τις Κοινωνικές Υπηρεσίες και να δημιουργηθούν
Γραφεία Κοινωνικής Πολιτικής όπου θα πρέπει να έχουν υπό την εποπτεία τους
Κοινωνικές Υπηρεσίες Ένταξης Μεταναστών, Υπηρεσίες για Ηλικιωμένους , Υπηρεσίες
Ατόμων με Αναπηρία , Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας , Υπηρεσίες προστασίας
Οικογένειας και Παιδιού με ταυτόχρονα υποστηρικτικά πλαίσια όπως Θεραπευτικές
κοινότητες , προγράμματα Ανοιχτής Δομής , Κοινωνικούς Ξενώνες και Δημοτικούς
Οίκους Ευγηρίας.
Βασικές έννοιες της
κοινωνικής πολιτικής παρουσιάζουν σοβαρές αδυναμίες και στρεβλώσεις σε επίπεδο
Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη χώρα μας. Οι έννοιες αυτές δεν είναι άλλες από τον
Κοινωνικό Σχεδιασμό και Προγραμματισμό , την Υλοποίηση και τον Συντονισμό
στοχευμένων δράσεων παρέμβασης οι οποίες οφείλονται στο ελλειμματικό δημόσιο
μοντέλο που αντί να έχει ως στόχο την Κοινωνική Προστασία και Ένταξη , προωθεί τον Κοινωνικό Αποκλεισμό. Οι
σοβαρές αυτές αδυναμίες δεν βοηθούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση , η οποία μπορεί
και πρέπει να συμβάλει καταλυτικά στην αυτονομία των πολιτών και στην ισότητά
τους. Η ισότητα, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι απλά και μόνο ένα δικαίωμα
αλλά αποτελεί έννοια λειτουργική και αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας. Έχουν
διαπιστωθεί διοικητικά, χρηματοδοτικά
και οικονομικά προβλήματα στη λειτουργία του προνοιακού συστήματος και κενά
στις εξατομικευμένες υπηρεσίες Κοινωνικής Φροντίδας. Υπάρχουν αδυναμίες και έλλειψη στοχευμένων στρατηγικών και πρακτικών όσον
αφορά την προστασία αλλά και την
κατάσταση ανάγκης και αποκλεισμού των ατόμων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι
ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού να έχουν ελάχιστες προοπτικές ανεξαρτητοποίησης από τη δημόσια φροντίδα και τη δημόσια
συνδρομή και παραπέμπονται σε μορφές
όπως η ιδρυματική περίθαλψη με κίνδυνο πάντα «να στιγματιστούν».
Βέβαια αξίζει και πρέπει να αναφερθεί ότι
γίνονται προσπάθειες για βελτίωση της Κοινωνικής Φροντίδας και την δημιουργία
κράτους πρόνοιας εδώ και λίγα χρόνια. Συγκεκριμένα , οι ρυθμίσεις του Ν.
3852/2010 στοχεύουν να εξασφαλίσουν στη σύγχρονη Αυτοδιοίκηση το χαρακτήρα της εποπτείας
και του ελέγχου , της σωστής
διακυβέρνησης , της κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, της ενίσχυσης του ρόλου
και των δικαιωμάτων του πολίτη , την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, την εγγύτητα στη
λήψη των αποφάσεων. Είναι κοινός τόπος ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει
να ακολουθήσει έναν προγραμματισμό που θα έχει ως γνώμονα : την ενίσχυση του
κοινωνικού σχεδιασμού και προγραμματισμού σε αυτοδιοικητικό επίπεδο , την
δικτύωση των Κοινωνικών Υπηρεσιών μεταξύ τους
αλλά και με εμπλεκόμενες άλλες υπηρεσίες,. Επιπλέον , η ενίσχυση των
πολιτικών κοινωνικής προστασίας σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο αλλά και η
ενημέρωση και οργάνωση της τοπικής κοινωνίας σε θέματα όπως η κοινωνική ένταξη,
η απασχόληση, η καταπολέμηση του αποκλεισμού. Για να επιτευχθούν τα παραπάνω,
προϋποθέτουν συντονισμό, παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής των πολιτικών κοινωνικής
φροντίδας.
Αυτό μπορεί να γίνει από μια Νομαρχιακή Κοινωνική Υπηρεσία όπου θα έχει αρμοδιότητες για : 1.τον
καθορισμό προτεραιοτήτων στην κάλυψη των αναγκών των πολιτών και την κατανομή
πόρων και υπηρεσιών με ορθολογικό τρόπο 2. τη συγκρότηση ενός δικτύου
κοινωνικών υπηρεσιών και προγραμμάτων αποκατάστασης και ένταξης σε συνεργασία
με φορείς εκπαίδευσης και εργασίας 3. συντονισμός και αξιολόγηση των δικτύων
παροχής κοινωνικών υπηρεσιών.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου